Umowa zlecenie wady i zalety. Czy warto pracować na zlecenia?

Umowa zlecenie jest jedną z popularnych form umów cywilnoprawnych stosowanych w dzisiejszym rynku pracy. Daje ona możliwość dokonania określonej czynności prawnej na rzecz zleceniodawcy. Pracownik wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia nie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, co niesie ze sobą pewne konsekwencje zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy. W tym artykule przedstawimy wady i zalety umowy zlecenia, aby pomóc Ci lepiej zrozumieć tę formę zatrudnienia oraz podjąć świadome decyzje.

Kluczowe informacje dla pracowników na temat umowy zlecenia

Polskie prawo przewiduje różne formy zatrudnienia. Równie popularne, jak umowa o pracę, jest świadczenie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. Wśród tych drugich rozróżniamy umowy o dzieło i umowy zlecenia. Łączą dwoje ludzi bądź przedsiębiorstw, których zasady uregulowane są przez Kodeks Cywilny. Na czym to dokładnie polega? Najprościej mówiąc — zleceniobiorca zobowiązuje się wykonać określoną czynność prawną na rzecz zleceniodawcy.

Co należy zatem rozumieć przez „czynność prawną”? Choć brzmi to skomplikowanie, to w praktyce możemy tak nazwać każdą czynność, której nie zakazuje prawo. Dlatego też umowę zlecenie definiuje się jako akt prawny, w którym przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej pracy na rzecz dającego zlecenie.

W ramach umowy zlecenia możemy umówić się ze zleceniodawcą na wykonanie różnej ilości zleceń. Pozwala to na zwiększanie i zmniejszanie zakresu naszych obowiązków. Ponadto do takiej umowy możemy wpisać dodatkowe klauzule, które będą szczegółowo regulować warunki naszej współpracy. Jedynym wymaganiem jest to, aby były one zgodne z prawem.

Cechy i elementy umowy zlecenia. Poznaj podstawowe zasady

Jak już wcześniej wspominaliśmy, umowa zlecenie jest jedną z umów cywilnoprawnych. Istnieje wiele cech charakterystycznych, które pozwalają no wyróżnienie tej formy zatrudnienia spośród innych. Poniżej wymienimy i krótko piszemy każdą z nich.

Forma

W umowie zleceniu powinny być zawarte strony umowy. W przypadku umowy zawieranej pomiędzy dwoma osobami fizycznymi należy wskazać ich dane osobowe. Natomiast podpisując umowę pomiędzy osobą fizyczną a firmą, należy wskazać dokładne dane podmiotu. W takiej umowie określa się zakres współpracy, terminy obowiązywania, wynagrodzenie oraz odpowiedzialność za brak wywiązania się ze zleconych zadań.

Działanie staranne

Umowa zlecenie jest nazywana również umową starannego działania, a nie tylko należytej staranności. Oznacza to tyle, że podstawowym obowiązkiem zleceniobiorcy jest staranne wykonanie zlecenia. Zobowiązuje się on do wykazania w swoim działaniu takich cech jak sumienność, ostrożność, zapobiegliwość czy dbałość o szczegóły w czasie wykonywanej pracy. Cecha starannego działania oznacza również, że zleceniobiorca nie odpowiada za osiągnięcie rezultatu, a jedynie za dołożenie należytej staranności w jego osiągnięciu.

Odpłatność a umowa zlecenia

Przyjmuje się zasadę, że umowa zlecenie jest umową odpłatną. Istnieje jednak możliwość zawarcia nieodpłatnej umowy. Należy to do rzadkości, gdyż jej celem jest zarobienie na świadczeniu usług. W sytuacji, kiedy ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że umowa zlecenie dotyczy bezpłatnej usługi, za wykonanie pracy należy się wynagrodzenie.

Wykonanie osobiste

Przyjmuje się, że umowa zlecenie jest wykonywana osobiście przez zleceniobiorcę. Jednak może on wyznaczyć do wykonania obowiązku osobę trzecią. Jest to dopuszczalne, jeśli wynika ze zwyczaju, umowy bądź wówczas, gdy zleceniobiorca jest zmuszony do tego przez szczególne okoliczności. W takiej sytuacji osoba przyjmująca zlecenie jest zobowiązana niezwłocznie zawiadomić zleceniodawcę o osobie oraz o miejscu zamieszkania zastępcy. W tym przypadku jest on odpowiedzialny tylko za brak należytej staranności przy wyborze swojego zastępcy.

Brak potrzeby podporządkowania

Zleceniobiorca nie jest przyporządkowany jednemu zleceniodawcy jak osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Umowa zlecenie daje swobodę temu, który to zalecenie przyjął. W praktyce jednak zdarza się, że zleceniobiorca jest przyporządkowany do miejsca, czasu oraz sposobu wykonania usługi.

Ubezpieczenie

Zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu chorobowemu, jeśli jest to jedyny sposób zatrudnienia. Musi on sam opłacić składkę w wysokości 2,45% podstawy wymiaru składek. Aby to zrobić, składa odpowiedni wniosek do ZUS. Oprócz tego Zleceniodawca musi odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne, w tym na ubezpieczenie emerytalne. Gdy chodzi o ubezpieczenie wypadkowe, to finansuje ją w całości zleceniodawca.

Wymiar okresu wypowiedzenia

Każda ze stron umowy zlecenia może wypowiedzieć umowę w każdym czasie. Zleceniobiorca ma obowiązek zwrócić zleceniobiorcy wydatki, jakie poniósł w związku z należnym wykonaniem zobowiązania. Gdy wypowiedzenie nastąpiło bez wyraźnego powodu, zleceniobiorca powinien również naprawić szkodę. Poza tym istnieje możliwość, aby w umie zawrzeć okres wypowiedzenia, który będzie akceptowalny dla obu stron umowy.

Wady zatrudnienia z tytułu umowy zlecenia

Praca na umowę zlecenie jest popularną formą zatrudnienia. Nie daje ona jednak zleceniobiorcy przywilejów pracowniczych opisanych w Kodeksie pracy. Oznacza to, że do rozpoznawania roszczeń właściwy będzie wydział cywilny sądu powszechnego. Tym samym nie będziemy mogli dochodzić swoich praw przed Państwową Inspekcją Pracy czy w sądzie pracy.

Zleceniobiorca musi niestety liczyć się z brakiem stabilności zatrudnienia. Przepisy Kodeksu cywilnego nie regulują okresu wypowiedzenia. Oznacza to możliwość zakończenia współpracy ze zleceniodawcą nawet z dnia na dzień. Warto też zauważyć, że w przypadku zaistnienia szkody z win zleceniobiorcy, odpowiada on za jej powstanie swoim całym majątkiem.

Choć od 2017 obowiązuje minimalna stawka godzinowa, to jednak w danym miesiącu nie jest większa niż minimalne wynagrodzenie. Co więcej, zawarta przez nas umowa cywilnoprawna stwarza często przeszkodę w otrzymaniu kredytu z banku.

Poza brakiem stabilności zatrudnienia, zleceniobiorca nie ma prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego. Niestety, tu również nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy. Poza tym wykonywanie pracy na umowę zlecenie nie wlicza się do stażu pracy. Oznacza to, że nie jest ona brana pod uwagę przy wyliczaniu limitu urlopu, gdyby obejmowała nas umowa o pracę.

Radzenie sobie z wadami umowy zlecenia. Praktyczne porady dla pracowników

Umowy cywilnoprawne mają pewne wady i ograniczenia. Jednak istnieją sposoby radzenia sobie z tymi problemami i zapewnienia sobie jak najkorzystniejszych warunków pracy. Oto kilka praktycznych porad dla pracowników:

1. Zaplanuj swoje finanse. Umowa zlecenia może być mniej stabilna pod względem dochodów, dlatego warto oszczędzać i planować wydatki. Twórz poduszkę finansową, która będzie twoim zabezpieczeniem.
2. Poszukaj stałych klientów. Jeśli pracujesz jako zleceniobiorca, staraj się nawiązać długoterminowe relacje biznesowe. Stawiaj na jakość usług i buduj swoją reputację.
3. Ustal klarowne warunki umowy. Przed rozpoczęciem pracy upewnij się, że rozumiesz jej zapisy. Umowy cywilnoprawne mogą być niezrozumiałe. Określ w niej również jasno godziny pracy, stawkę wynagrodzenia i zakres obowiązków.
4. Rozważ ubezpieczenie. W przypadku umów zlecenia nie masz takiej ochrony ubezpieczeniowej jak pracownicy na umowie o pracę. Możesz jednak samodzielnie opłacać składki, chociażby na ubezpieczenie zdrowotne czy ubezpieczenie od utraty źródła dochodu.
5. Rozwijaj swoje umiejętności. Ucz się nowych technologii, zdobywaj certyfikaty i bądź na bieżąco z najnowszymi trendami w swojej dziedzinie. To pozwoli Ci przyciągnąć nowych klientów i negocjować wyższe stawki wynagrodzenia.
6. Konsultuj się z profesjonalistą. Jeśli nie rozumiesz zapisów w swojej umowie lub napotykasz problemy, warto skonsultować się z prawnikiem. Specjalista pomoże Ci zrozumieć twoje prawa i podpowie, jak najlepiej radzić sobie z trudnościami.

Porównanie umowy zlecenia z innymi formami zatrudnienia. Co wybrać?

Umowa zlecenie jest formą umowy cywilnoprawnej, w której zleceniobiorca wykonuje zlecone zadania lub usługi. W przeciwieństwie do umowy o pracę następstwem umowy zlecenia nie jest stosunek pracy. Na jego straży stoją jedynie przepisy Kodeksu Cywilnego. Zleceniobiorca nie ma dostępu do takich samych świadczeń socjalnych i ochrony prawnej jak pracownicy na umowie o pracę.

Z drugiej strony, umowa zlecenie daje większą elastyczność zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy. Podobnie jak w przypadku umowy o dzieło, zleceniobiorca może samodzielnie ustalać swoje godziny pracy i wybierać projekty, które chce podjąć. Nie musi pracować w określonym miejscu czy zakładzie pracy, a nawet może znaleźć dla siebie zastępstwo.

Z punktu widzenia pracodawca, umowa zlecenie daje większą wolność i możliwości. Zleceniodawca może łatwiej zatrudniać zleceniobiorców na określone zadania, bez posiadania długoterminowych zobowiązań. W umowie obie strony mogą zawrzeć dowolne zapisy, na które pozwala prawo. Pracodawca nie podlega już obowiązkom wobec pracownika znanym z Kodeksu pracy.

I najważniejsze — pieniądze. Umowa zlecenie wymaga od pracodawcy ponoszenia niższych kosztów niż w przypadku umowy o pracę. Zarówno w kieszeni zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy pozostaje więcej pieniędzy. Podatek dochodowy w tym przypadku również nie jest wysoki, a jego pierwszy próg to 12%. Co więcej, zleceniobiorca w najgorszym przypadku ma gwarancję otrzymania najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Umowy cywilnoprawne dają zarówno większą wolność obu ich stronom, jak i brak stabilności. Wybór między umową zlecenia a innymi formami zatrudnienia zależy od indywidualnych preferencji i okoliczności.

Podsumowanie

Podsumowując, umowa zlecenie ma swoje wady i zalety. Dla pracownika może wiązać się z brakiem pewności zatrudnienia, brakiem świadczeń socjalnych, takich jak płatny urlop wypoczynkowy czy ubezpieczenie chorobowe, oraz ograniczoną ochroną pracowniczą. Jednak umowa zlecenie oferuje również elastyczność, możliwość zarobkową oraz samodzielność w wykonywaniu pracy. 

Warto pamiętać, że porównanie umowy zlecenie z innymi formami zatrudnienia, takimi jak umowa o pracę czy umowa o dzieło, jest istotne przy podejmowaniu decyzji. Przed podpisaniem umowy zlecenia warto rozważyć swoje indywidualne potrzeby i preferencje.

Dlatego, zachęcamy Cię do dokładnego rozważenia wad i zalet umowy zlecenie oraz skonsultowania się z profesjonalistą w przypadku wątpliwości. Świadome podejmowanie decyzji dotyczących zatrudnienia na podstawie umowy zlecenie pozwoli Ci lepiej chronić swoje prawa i interesy w ramach obowiązującego prawa pracy.